ที่ดินของรัฐ
ที่ดินของรัฐ หมายถึงที่ดินที่รัฐเป็นเจ้าของและอยู่ภายใต้การกำกับดูแลและบริหารจัดการโดยหน่วยงานรัฐ ซึ่งการบริหารจัดการจะมีกฏหมายที่ให้อำนาจหน่วยงานเป็นการเฉพาะในการดูแลรักษา ได้แก่
1. ที่ป่าไม้ มีหน่วยงานรับผิดชอบและมีอำนาจดูแล เช่น กรมป่าไม้ มีอำนาจดูแลพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติตามพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช มีอำนาจหน้าที่ดูแลอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และเขตห้ามล่าสัตว์ป่า ตามพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535 พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ฉบับที่ 2 พุทธศักราช 2546 พระราชบัญญัติงาช้าง 2558
2. ที่ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ที่ ส.ป.ก.) มีสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518
3. ที่นิคมสร้างตนเอง มีกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติจัดที่ดินเพื่อการครองชีพ พ.ศ. 2511
4. ที่ราชพัสดุ มีกรมธนารักษ์เป็นหน่วยงานที่มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518
5. ที่ทางหลวง มีกรมทางหลวงเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535
6. ที่แม่น้ำ มีกรมขนส่งทางน้ำและพาณิชย์นาวีเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติการเดินเรือในน่านน้ำไทย พ.ศ. 2546
7. ที่ดินสาธารณสมบัติของแผ่นดินสำหรับประชาชนใช้ประโยชน์ร่วมกัน ซึ่งหมายรวมถึงที่สาธารณประโยชน์และที่ดินรกร้างว่างเปล่า มีกรมการปกครองร่วมกับกรมการปกครองส่วนท้องถิ่น โดยนายอำเภอและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้มีอำนาจดูแลตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2557 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2551)
จากการศึกษาของสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พบว่า ปัจจุบัน ประเทศไทยมีหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการที่ดินในระดับกระทรวง 8 กระทรวง และระดับกรม จำนวน 19 กรม และรัฐวิสาหกิจ 3 แห่ง และมีกฎหมายหลักที่เกี่ยวข้องกับที่ดิน จำนวน 16 ฉบับ ส่งผลให้ไม่มีเอกภาพในการบริหารจัดการ
ตารางที่ 1 ตารางแสดงหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการที่ดิน
กระทรวง | กรม | รัฐวิสาหกิจ |
---|---|---|
1.สำนักนายกรัฐมนตรี | 1.สำนักงานคณะกรรมการการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ | - |
2.กระทรวงมหาดไทย | 1.กรมที่ดิน | - |
2.กรมการปกครอง | ||
3.กรมโยธาธิการและผังเมือง | ||
3. กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ | 1) สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม | - |
2) กรมพัฒนาที่ดิน | ||
3) กรมวิชาการเกษตร | ||
4) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษต | ||
5) กรมส่งเสริมสหกรณ์ | ||
6) กรมชลประทาน | ||
4.กระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม | 1) สำนักงานปลัดกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม | - |
2) กรมป่าไม้ | ||
3) กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธ์พืช | ||
4) กรมทรัพยากรธรรมชาติทางทะเลและชายฝั่ง | ||
5) สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม | ||
1) กรมธนารักษ์ | ||
5. กระทรวงการคลัง | 1) ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร | |
2) ธนาคารอาคารสงเคราะห์ | ||
6. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ | 1) กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ | - |
7. กระทรวงกลาโหม | 1) องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก | - |
8. หน่วยงานอิสระ | 1) สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ | - |
ตารางที่ 2 ตารางแสดงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับที่ดิน
1. ประมวลกฎหมายที่ดิน |
2. พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 |
3. พระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 |
4. พระราชบัญญัติจัดที่ดินเพื่อการครองชีพ พ.ศ. 2511 |
5. พระราชบัญญัติจัดรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2517 |
6. พระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 |
7. พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 |
8. พระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518 |
9. พระราชบัญญัติการเช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2524 |
10. พระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ. 2526 |
11. พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535 |
12. พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 |
13. พระราชบัญญัติการขุดดินและถมดิน พ.ศ. 2543 |
14. พระราชบัญญัติจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่ พ.ศ. 2547 |
15. พระราชบัญญัติจัดสรรที่ดิน พ.ศ. 2543 |
16. พระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ. 25551 |